Zahartze osasungarria: urteak bizitzari eta bizitza urteei gehituz

Zenbat urte dauzkat? Bost axola horrek!
Nahi eta sentitzen dudan adina dut!
Pentsatzen dudana beldurrik gabe oihukatu dezakedan adina.
Nahi dudana egitea, porrotaren edo ezezagunaren beldurrik gabe…
Bada, bizitako urteetako esperientzia daukat.
eta nire desiren konbentzimenduaren indarra.
Bost axola zenbat urte ditudan!

Nagusitzen garen heinean gaitasun fisikoak eta mentalak galtzen ditugula pentsatzeko joera dugu. Gizarte gisa, onartu dugu adin batetik aurrera ariketa egiteari utziko diogula, gure zaletasunez gozatzeari utziko diogula, oroimena galduko dugula… laburbilduz: bizitzeari utziko diogu, eta bizitza pasatzen hasiko gara. Hala ere, ideia horrekin etsi beharrean, gaitasun funtzionala sustatzeko eta mantentzeko aukera dago, ohitura osasungarriak lehenbailehen hartuz, zahartzaroan ongizate handiagoa izateko aukera emango digutenak. Horri zahartze osasungarria esaten zaio.

2021etik 2030era bitartean, “Zahartze Osasungarriaren Hamarkada” ospatzen da, eta gobernuek, gizarte zibilek, nazioarteko erakundeek eta abarrek bat egiten dute biztanleriaren zahartzeari aurre egiteko, aurrekaririk gabeko gero eta adineko gehiagok eraginda. Adineko gero eta pertsona gehiago sentitzen dira eguneroko bizitzatik aldenduta, adinagatik eta baliabide faltagatik.

Bizitza ez datza soilik urteak betetzean, baita gizartean parte hartzeko, bizitza duina bizitzeko eta gustatzen zaizkigun gauzez gozatzen jarraitzeko aukera emango digun bizi-kalitateaz gozatzean ere. Horretarako, funtsezkoa da hemendik aurrera gure bizitzetan ohitura osasungarriak ezartzen hastea, zahartzaroarekin lotutako osasun-arazoak atzeratzeko aukera emango digutenak. Baina zertan datza benetan zahartze osasungarria?.

Oso garrantzitsua da “mens sana in corpore sano” filosofiari jarraitzea. Buru osasuntsua izateko, beharrezkoa da gure garuna estimulatuko duten memoria-ariketak edo ariketak egitea, hala nola irakurtzea, idaztea… Baina begi-bistakoa izateaz gain, oso garrantzitsua da harreman sozialak izatea eta zaletasun berriak ikastea. Interes berriak sozializatzea eta garatzea ariketa mentala eta emozionala dira, eta estres-mailak murrizten laguntzen dute, hori baita buruko zahartzearen eragile nagusietako bat. Estresa murrizten duten jarduerak burutzea ezinbestekoa da gure buruaren ongizaterako.

Jarduera fisikoari dagokionez, intentsitatea zirkunstantzien eta adinaren arabera egokitu behar bada ere, ez diogu egiteari utzi behar, nahiz eta helduagoak izan. Zahartzean, adineko askok jarduera fisikoa egiteari uzten diote, baina Osasunaren Mundu Erakundeak 65 urtetik aurrera jarduera aerobikoa egiten jarraitzea gomendatzen du. Luzaketak, bizikletan ibiltzea, paseatzea… izan daitezke. Baita autoa garbitu ere! Aktibo egoteak bizkorrago egingo gaitu, eta etorkizunean eroriko direla aurreikusiko du.

Bestalde, zainketa pertsonalak oso beharrezkoak dira: lo egiteko errutina egokia mantentzea – egunean 8 ordu lo egitea, ordutegi erregularretan eta ordu erdi baino gehiagoko siestak saihestuz –, dieta orekatua eta askotarikoa izatea, azukre finak eta gatza saihestuz, pisu egokia mantentzen laguntzeaz gain, mugikortasuna erraztuz, sistema immunea ere indartzen baitu. Alde batera uzteko joera dugu, azalaren zaintzaren garrantzia. Hau, adinarekin batera, finagoa eta hauskorragoa bihurtzen da, beraz, eguzkitik babestuz mimatu behar da -garrantzitsua da egunero eguzkitako krema aplikatzea, ez bakarrik udako egunetan- eta dutxen ondoren hidratatu. Hala ere, garrantzitsuena beti beharrezko azterketa medikoetara jotzea da.

Ohitura horiek mantentzeak esfortzu bat eskatzen badu ere eta denbora kontsumitzen badigute ere, zahartze osasungarriagoa ekar dezakete, eta, beraz, horrela ikusi beharko genuke: gure bizitzetako denbora kantitate bat inbertitzen ari gara bizi-kalitateagatik.

Erreferentziak:

De la Garza Ortega, G. (2016). Poema sobre la vejez de José Saramago. https://www.elsiglodetorreon.com.mx/blogs/2016/un-poema-sobre-la-vejez-de-jose-saramago.html

Cinfasalud. (2023). ¿Qué se considere envejecimiento saludable? https://cinfasalud.cinfa.com/p/envejecimiento-saludable/

Ministerio de Sanidad. (s. f.). Envejecimiento saludable y prevención de fragilidad. https://www.sanidad.gob.es/areas/promocionPrevencion/envejecimientoSaludable/home.htm

OMS. (s. f.). Década del Envejecimiento Saludable. Envejecimiento y ciclo de vida. https://www.who.int/es/initiatives/decade-of-healthy-ageing

---

Sare Álvaro Campo. Deustuko Unibertsitateko Nazioarteko Harreman eta Zuzenbideko gradu bikoitzeko ikaslea. www.linkedin.com/in/sare-álvaro-campo-364503268

*Irudia: Osasunaren Mundu Erakundea (WHO)