Osasun mentalaren munduko eguna: gure buruak, gure eskubideak

Gaur urriak 10, Osasun Mentalaren Munduko Eguna ospatuko da. Urtero, Osasun Mentalari buruzko Kanpaina Globala beste gai batean oinarritzen da, eta aurtengoa hau da: “Osasun Mentala Giza Eskubidea da”. Helburua, beraz, osasun mentala egituratzea eta ikusaraztea da, Giza Eskubideen Adierazpenaren esparruan. Aurreko artikulu batean azaldu dugun bezala, osasuna Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalean jasota dago, modu esplizituan zein inplizituan, eta jasotako beste eskubide askorekin lotura estua du. Gainera, Giza Eskubideen Kontseiluak “Osasun Mentala eta Giza Eskubideak” ebazpena onartu zuen, eta argitu zuen, hain zuzen ere, horiek babesteko esparruaren barruan dagoela.

8 pertsonatik 1ek osasun mentaleko arazoak dituzte bizitzako uneren batean. Buruko nahasmendu ohikoenak depresioa eta antsietatea dira, eta, gaur egun, aurrekaririk ez duen problematika baten aurrean gaude; izan ere, pandemiak areagotu egin ditu gaixotasun horiek pairatzen dituzten pertsonen kopuruak – % 26 eta % 28 igo da, hurrenez hurren, antsietatea eta depresioa duten pertsonen kopurua urte bakar batean –. Gainera, gero eta gazte eta nerabe gehiago ari dira horrekin borrokan. Gazteen heriotza-kausa nagusia suizidioak dira.

Hala ere, nahasmendu mentalak dituzten pertsona gehienek ez dute arreta egokia jasotzeko aukerarik, eta ez dute tratamendu egokia jasotzen. Izan ere, horietako askok ez dakite osasun mentaleko arazoak dituztenik ere.

Izan ere, bigarren mailan dago oraindik, eta ez du merezi duen arreta jasotzen. Horregatik, oso garrantzitsuak dira kontzientziazio-lanak, pixkanaka osasun mentaleko tratamenduetarako sarbidea errazteko. Izan ere, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, osasunaren definizioa erabateko ongizate-egoera da, dela mentala, soziala edo fisikoa, eta ez datza soilik gaixotasun baten absentzian. Hala ere, Nazio Batuen azterlan baten arabera, munduan osasun mentala ez dago berdintasunik osasun fisikoari dagokionez, ez aurrekontuei ez hezkuntzari dagokienez.

Gainera, buru-nahasmenduak dituzten pertsonek estigmatizazioa, diskriminazioa eta giza eskubideen urraketa jasaten dituzte. Oro har, uste da horrelako oinazeak dituzten pertsonak ez direla gai beren emozioak kontrolatzeko, erabaki arrazionalak hartzeko, eta mesfidantza dago haien gaitasunekiko. Horrek asko zailtzen du gizarteratzea, gizarte-elkarreraginak eta beharrezko zaintzak eskuratzea.

Azken batean, osasun mentala eskubide unibertsala eta gure bizitzaren zati oso garrantzitsua da. Ikuspen handiagoa eman behar zaio. Gu, gizabanako garen aldetik, bertan hezi gaitezke eta gure buruak zaindu. Osasun mentalik gabe ez dago osasunik.

Erreferentziak:

Naciones Unidas. (s. f.). Salud mental y derechos humanos. https://www.ohchr.org/es/health/mental-health-and-human-rights

Naciones Unidas. (2018). La salud mental es un derecho humano. https://www.ohchr.org/es/stories/2018/05/mental-health-human-right

OMS. (s. f.). World Mental Health Day, 10 October 2023.  “Our minds, our rights». https://www.who.int/campaigns/world-mental-health-day/2023

OMS. (2022). Trastornos mentales. https://www.who.int/es/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders

World Federeation for Mental Health. (2023). Celebrating the 75 years of WFMH. https://wmhdofficial.com/

Sare Álvaro Campo. Deustuko Unibertsitateko Nazioarteko Harreman eta Zuzenbideko gradu bikoitzeko ikaslea. www.linkedin.com/in/sare-álvaro-campo-364503268

*Irudia: Osasunaren Mundu Erakundea (WHO)