Arrisku ikusezin bat arnastuz: airearen kutsadura

Aurtengo uztailean, nazioek ingurumen garbi, osasungarri eta iraunkorra izateko eskubide unibertsala onartu zuten.
Aire garbia giza eskubidea da orain.
Giro egonkorra giza eskubidea da.
Natura osasuntsua giza eskubidea da.
Gaur egun, kutsadura atmosferikoak milaka milioi pertsonari kentzen dizkie beren eskubideak.
Aire zikinak planetako biztanleen % 99ri eragiten die.

Antonio Guterres, Nazio Batuetako idazkari nagusia, 2022

OME-Osasunaren Mundu Erakundearen datuen arabera, 10 pertsonatik 9k aire kutsatua arnasten dute gaur egun, eta horrek 7 milioi pertsona hiltzen ditu urtean. Izan ere, aireko kutsadura da transmititu ezin diren gaixotasunen bigarren kausa, gero eta gehiago. Tabakoa erretzearen antzeko efektua eragiten du. Horrek agerian uzten du arazoaren garrantzia, ez baitu arreta proportzionala jasotzen, larritasuna kontuan hartuta.

OMEren Breathe Life kanpainak, Nazio Batuen Ingurumen Programak eta Klima eta Aire Garbia koalizioak kutsaduraren lineako neurgailu bat garatu dute, leku bakoitzean dagoen kutsaduraz jabetu ahal izateko.

Hasiera batean airearen kutsadura arnas osasunerako mehatxutzat jotzen bazen ere, azken hamarkadetan ikerketek frogatu dute haratago doala, eta airearen kutsadura arnas gaixotasunen, gaixotasun kardiobaskularren, diabetesaren, obesitatearen, ugalketa eta neurologia nahasmenduen, minbiziaren eta abarren kausa nagusietako bat dela.

• Arnas gaixotasunak: ondorio nabarmenena dira. Biriken garapena kaltetu egiten da, eta arnas sistema ahuldu. Hainbat gaixotasun sor ditzake, hala nola asma, bronkitis kronikoa, biriketako gaixotasun buxatzaile kronikoa (BGBK).
• Gaixotasun kardiobaskularrak: Ez da hain nabarmena aire-kutsadurak sistema kardiobaskularrean eragiten duen eragina. Airean dauden partikulek odol-hodien funtzioari eragin diezaiokete, eta bihotzeko arazoak sor ditzakete. Bihotzeko gaixotasunak, hipertentsioa, istripu zerebrobaskularrak… izateko arriskuak areagotzen dira.
• Minbizia: Bularreko minbizia, biriketako minbizia, eztarriko minbizia, leuzemia… Airean substantzia kantzerigenoekiko esposizio luzeaz ari gara, eta, beraz, ez da harritzekoa.

Arazo horren aurrean ahulenak haurrak, pertsona zaharrenak eta aire zabaleko langileak dira (nekazaritzako, eraikuntzako, poliziako eta abarreko langileak), arrisku handiena dutenak direlako. Oso kutsatuta dauden eremuetan hazten diren haurrek arrisku handiagoa dute biriketako urritasuna eta asma garatzeko; zaharragoak, berriz, ahulagoak dira, eta, batzuetan, lehendik dauden eta konplikazioak izan ditzaketen osasun-arazoak izaten dituzte.

Airearen kutsadura murrizteko neurriak hartu behar dira, ez bakarrik ingurumen-larritasunagatik, baita osasun publikoko arazo bat delako ere. OMEren arabera, guk, herritar garen aldetik, geure burua zaintzeko, neurri hauek har ditzakegu: puntako orduetan jende gehien ibiltzen den kaleetatik ibiltzea saihestea, ahal den neurrian autorik ez erabiltzea, trafiko-dentsitate handiko lekuetan esposizioa saihestea, etab.

Sare Álvaro Campo. Deustuko Unibertsitateko Nazioarteko Harreman eta Zuzenbideko gradu bikoitzeko ikaslea. www.linkedin.com/in/sare-álvaro-campo-364503268

*Irudia: Osasunaren Mundu Erakundea (OME)