Elkarrizketa Cristina Rojas-ekin

Emakume borrokalari eta ausart baten testigantza dakart, bideko ezbeharrak gainditzen jakin duena. Cristinak Kolonbiari, emakumeei eta norberak gainditutako mugeei buruz hitz egiten digu.

Nahia Varela Molina.
Nazioarteko Harremanetako graduko ikaslea. Deustuko Unibertsitatea.

Egun on, Kristina, hitz gutxitan definitu al zenuke zeure burua?

Egun on, Cristina Rojas dut izena eta Getxon bizi naiz. Ezkonduta nago eta 9 urteko seme baten ama naiz. Florentziatik nator, Caquetatik, Kolonbiatik. Ingeniaria naiz eta 11 urte daramatzat Euskadin bizitzen.

Zerk ekarri zintuen Euskadira?

Esan dizudan bezala, nik nekazaritza eta basogintzako ingeniaria ikasi nuen Kolonbian. Ikasketak amaitu ondoren, nire tesiaren zuzendariak Euskal Autonomia Erkidegoan ikasten jarraitzeko ideia azaldu zidan. Informazioa bilatu nuen eta azkenik mugikortasun- beka baterako aurkeztu nuen nire burua. Hautatua izan nintzen eta etorri nintzen EHUn ingurumen-agrobiologiari buruzko ikasketak egitera.

Zein izan zen eskaintza horren aurrean izan zenuen erantzuna?

Kolonbian kakao-hazkuntzako, baratzeko… irakasle gisa lan egiten nuen. Nire aitak behin eta berriz esan zidan ikasten jarrai nezala, nire potentziala garatu nezan eta herritik behingoz atera nendin. Nik Espainiara joan nahi nuela esan nion, eta bekarako aukera aurkeztu nion. Eta hemen nago.

Kolonbiatik alde egin nahi izan zenuen?

Bai, esperientzia irabazteko nire herritik kanpo ikasteko aukera izan nahi nuen.

Ba al zegoen Kolonbiatik irteteko gogoa piztu zizun bestelako baldintzarik?

Nire familia katolikoa zen eta arauak oso zorrotzak ziren. Adibidez, nik mutil-laguna nuen eta ezin nien informazio askorik eman ez baitzen onartzen bikoteak ezkonduta egon gabe aske bizitzea. Erlijioak pisu handia du Kolonbian, eta etika katolikoa jaiotzatik irakasten dizute.

Zure lehen urratsak Euskadin?

Hasiera zaila izan da. Babes handia aurkitu nuen elizan. Nire bikotekidea eta biok ezkontzera joan ginen eta horrela lagundu eta parrokoak laguntza handia eskaini zigun. Izan ere, Latinoamerikako emakume batzuekin orazioa egiteko talde batera gonbidatu ninduen. Bestalde, bekaren zuzkidura ekonomikoa ez zen nahikoa gastu guztiei aurre egiteko. Zorionez, janariekin eta lana aurkitzen lagundu zidaten… ni haurdun geratu bainintzen behin ikasketak amaituta. Era berean, Caritasen laguntza eskatu genuen eta, zorionez, erosketak, janaria, arropa… egiteko bonoak eman zizkiguten.

Behin masterra amaituta, zailtasuna izan zenuen lana aurkitzeko?

Bai. Euskaraz ez jakitea desabantaila handia izan zen. Nolanahi ere, dirua behar nuen, eta zaintzaile-lana lortu nuen. Izan ere, heldu nintzenetik adinekoen zaintzaile eta garbitzaile gisa aritu naiz.

11 urtez Euskadin egonda eta prestakuntza hain kualifikatua izanda, ingeniaritzan egiteko aukerarik ez izanak arreta deitzen dit. Gustatuko litzaizuke, hala ere, ingeniaritzan aritzea?

Jakina. Hala ere, urteen poderioz konturatu naiz askotan zuk-zeuk jartzen diozula presioa zeure buruari. Niri dagokidanez, emakumea eta etorkina izateagatik eskubide eta baldintza gutxiagoak merezi ditudala sentiarazi diot nire buruari. Zergatik uste al dugu garbiketa- edo zaintza-lanak bakarrik egin ditzakegula? Hala ere, gezur hori sinesteari utzi diot eta nire formakuntza berreskuratzeari ekin diot.

Nire semearen ikastetxean hiri-baratzeko ekimena egon zen, eta nik bertako Crowdfunding-arekin lagundu nuen. Lo zegoen barne “ni”-a piztu zuen. Formakuntza egin dut Erandioko Behargintzan Gardaberarekin, HAZILAN 2019 proiektuaren barruan. Prestakuntza hori unibertsitate-titulua duten eta langabezian dauden 20 eta 44 urte bitarteko pertsonei zuzenduta dago. Nire pasioa gauzatuz askatasunez ibiltzeko aukera gisa ikusi nuen. Horrela, Gizartelur Sociedad Limitada enpresan praktikak egin nituen eta horrek gai nintzela sentiarazi zidan.

Aurrera jarraitu nahi dut. Halaber, baratzean laguntzen jarraituko nahi dut. Bertan euren istorioa kontatzeke duten bestelako pertsona migratzaileak ere badaude.

Une gogorretan Kolonbiara itzuli nahi izan duzu?

Ni beti izan naiz oso pertsona familiarra. Kolonbian nire familia osoaz inguratuta bizi nintzen. Gainera, nire amaren alaba bakarra naiz. Poztu egingo nintzatekeen haurdun negoenean gertu eduki izan banu nire ama. Lasaitasunak, etorkizunera begirako aukerak eta bizi-baldintzak jota Euskadin geratzea erabaki genuen.

Zein da zure iritzia Euskadin eman dituzun urteen inguruan?

Harro nago modu autonomo eta buruaskian aurrera egin dudalako. Borroka egin dugu eta gure ezkontza, gure semearen heziketa… aurrera eraman ditugu. Une gogorrak bizi izan arren, esan dezaket 11 urtez gauza politak bizi izan ditudala.

Harro nago integratzeko eta zoriontsu eta aske bizitzeko gai izan naizelako. Orain beste pertsona bat naizela sentitzen dut. Tamalez, Kolonbia utzi dut. Kolonbiak min ematen dit. Hango egoera krudela eta zaila da, orain hau da nire mundua eta Espainian dudan bizitzan zentratuta nago.

Guzti honek eragina al du askatasunaren inguruan duzun iritzian?

Kolonbiako Kristina askoz emakume errugabeagoa zen. Espainiara etorri nintzenean, erantzukizunak, betebeharrak eta zailtasunak nituela konturatu nintzen: janaria, ostatua, nire semea, nire ikasketak… Egoera oso zaila izan zen, eta une horretan nire askatasunik oinarrizkoenak pribatuak izan ziren.

Nik libre egin dut nire burua. Espainiak askatasunaz dudan pertzepzioa aldatzen lagundu dit. Kolonbian, emakumeek gizonek baino askoz ere baldintza baxuagoak dituzte. Hemen, pixkanaka bada ere, egoera aldatzen ari da, zorionez. Askatasuna aurkitu dut herrialde honetan, eta utzi egin diot emakume otzana eta gizonen aginduen mende dagoena izateari. Emakumeok hitz egin dezakegu, iritzia eman, erabaki… Ni, emakume naizela, libre izan nahi dut.

Eta orain zer?

Lanean ari naiz, janaria dugu, hezkuntza, gurekin doazen pertsonak… Gauzak lortu dira, poliki, baina lortu dira. Ilusioa, fedea eta egoera hobetuko den itxaropena ditut, eta aurrera begiratu behar dugu. Kolonbian esaten dugun bezala: ‘Pa’ tras ni pa ‘coger impulso!

Halaber, Eusko Jaurlaritzak emakume etorkinei eta profesionalei laguntzea nahi nuke, laneratzeko erraztasuna izan dezaten. Gainera, etorkinok laguntza behar dugu. Laguntza ez ezik, bestelako herrialde batean integratzeko gai sentitzeko motibazioa ere behar dugu. Zaila izan da iristea eta gogorra da hemengo bizi-baldintzei aurre egitea. Badira oztopoak, hizkuntza adibidez, gizarte honetan parte hartzeko zailtasun handia direla.

Balio dugula sentiaraz diezagutela eta gure laguntza onartu dezatela.